MODUŁ 14: W SYLWESTRA POWINNIŚMY SIĘ DOBRZE BAWIĆ.

DZIŚ NAUCZYSZ SIĘ:

• jak odmieniać czasownik powinien,

• jak używać czasownika powinien.

DZIŚ DOWIESZ SIĘ:

• jak obchodzi się sylwestra w różnych kulturach,

• jak dbać o swoje zdrowie.

NOWE SŁOWA

bajecznie, bezalkoholowy, gryczana, jęczmienna, lingwistyczny, mieć coś na myśli, obowiązek, oczekiwanie, pełnoziarnisty, piramida, płatki owsiane, popisowy, rada, razowy, regenerować się, styl życia, sugestia, waga, wzrost, zamierzać, żywienie

I. Przeczytaj tekst, a następnie odpowiedz na pytania.

Mama Julii: Kochanie, czy ułożyłaś już menu sylwestrowe dla swoich gości?

Julia: Tak! Chcę, żeby było dużo ciastek, czekolady, batonów, no i może frytki. Powinnam też chyba zamówić ten biały tort z tęczami i jednorożcem, jest tak bajecznie kolorowy!

Tata Julii: Rozumiem, Juleczko, że to Twoje przyjęcie sylwestrowe, ale czy o czymś nie zapomniałaś?

Julia: Masz rację. Pizza! Lody?

Tata: Akurat nie to miałem na myśli. Powinnaś myśleć trochę więcej o zdrowym jedzeniu.

Julia: A wy, zapraszając rodziców moich koleżanek i kolegów, zamierzacie jeść tylko sałatki?

Tata: Veroniko, ja powinienem chyba zrobić zestaw swoich popisowych sałatek, prawda?

Mama: Powinieneś, kochanie. A ja nie powinnam zamawiać pizzy, nie sądzisz?

Tata: Nie powinnaś.

Julia: Ojej! Ale nuda! A czy nie powinniście kupić nam przypadkiem kilku butelek szampana bezalkoholowego?

Mama: Tak, ale też nie za dużo, bo to sam cukier.

Julia: Mamo, czy nie powinniśmy wszyscy w noc sylwestrową po prostu dobrze się bawić, a o zdrowym jedzeniu myśleć od pierwszego stycznia?

Tata: Veroniko, skąd nam się wzięło takie mądre dziecko?

Mama: Raczej nie z kapusty.

Julia: No właśnie, mamo, tato, powinniście mi to chyba wreszcie porządnie wyjaśnić.

Tata: Dobrze, zrobimy to w nowym roku, a teraz powinnaś zmienić trochę swoje menu.

 

1. Jakie potrawy wybrała Julia na swoje przyjęcie?

2. Czym ma być udekorowany tort?

3. Z jakiej okazji będzie przyjęcie?

4. Jaką uwagę do menu Julki ma jej tata?

5. Jakie potrawy przygotuje tata na przyjęcie dla dorosłych?

6. Czy na przyjęciu Julii będzie alkohol?

7. Co krytykuje mama Julii, jeśli chodzi o szampana dla dzieci?

8. Kiedy, zdaniem Julii, jest czas na zmianę stylu życia?

9. Czego chciałaby się dowiedzieć Julia?

10. Jakie zadanie dla Julii na najbliższy czas ma jej tata?

Ćwiczenia 14.I. Posłuchaj nagrania i uzupełnij brakujące wyrazy.

Mama Julii: Kochanie, czy ułożyłaś już menu sylwestrowe dla swoich gości?

Julia: Tak! Chcę, żeby było dużo ciastek, czekolady, batonów, no i może frytki.  też chyba zamówić ten biały tort z tęczami i jednorożcem, jest tak bajecznie kolorowy!

Tata Julii: Rozumiem, Juleczko, że to Twoje przyjęcie sylwestrowe, ale czy o czymś nie zapomniałaś?

Julia: Masz rację. Pizza!

Tata: Akurat nie to miałem na myśli. myśleć trochę więcej o zdrowym jedzeniu.

Julia: A wy, zapraszając rodziców moich koleżanek i kolegów, zamierzacie jeść tylko sałatki?

Tata: Veroniko, ja chyba zrobić zestaw swoich popisowych sałatek, prawda?

Mama: , kochanie. A ja nie  zamawiać pizzy, nie sądzisz?

Tata: Nie .

Julia: Ojej! Ale nuda! A czy nie kupić nam przypadkiem kilku butelek szampana bezalkoholowego?

Mama: Tak, ale też nie za dużo, bo to sam cukier.

Julia: Mamo, czy nie  wszyscy w noc sylwestrową po prostu dobrze się bawić, a o zdrowym jedzeniu myśleć od pierwszego stycznia?

Tata: Veroniko, skąd nam się wzięło takie mądre dziecko?

Mama: Raczej nie z kapusty.

Julia: No właśnie, mamo, tato, mi to chyba wreszcie porządnie wyjaśnić.

Tata: Dobrze, zrobimy to w nowym roku, a teraz zmienić trochę swoje menu.

II. Quiz lingwistyczny.

Podzielcie się na grupy lub pary i spróbujcie udzielić odpowiedzi na poniższe pytania. Wygrywa grupa, która zdobędzie najwięcej punktów. Odpowiedzi zapiszcie na kartce i kiedy skończy się czas na ich udzielanie, nic już nie zmieniajcie.

1. Czasowniki występujące w słowniku zwykle są podawane w bezokoliczniku, np. robić, czytać, spać, a jaka jest podstawowa forma czasownika powinien?

2. Jaki jest wspólny element wszystkich form w rodzaju męskim (powinienem, powinieneś, powinien)?

3. Czy widzisz wspólne elementy form czasownika powinien w innych rodzajach?

4. Jaka litera jest podwojona we wszystkich formach poza tymi, które występują w rodzaju męskim? Wymów ją głośno po zakończeniu konkursu tak, żeby było wyraźnie słychać, że jest podwojona.

5. Czy znasz już końcówki, które występują w czasownikach w tabeli (-em, -eś, -am, -aś, -a, -o, -iśmy, -iście, -i, -yśmy, -yście, -y)? Czy kojarzą ci się z jakimiś innymi formami czasowników? Z jakimi?

6. Czym się różnią formy czasownika powinien w liczbie mnogiej?

7. Jak myślisz, dlaczego w rodzaju nijakim nie podajemy formy czasownika powinien dla ja i ty?

Kiedy i jak używać czasownika powinien, i co on oznacza?

Użycie:

• Kiedy chcesz zapytać kogoś o radę, wtedy mówisz:

Co powinnam/powinienem zrobić?

• Kiedy chcesz udzielić komuś rady, wtedy mówisz:

Myślę, że powinnaś/powinieneś…

Nie powinnaś/powinieneś tego robić.

Może powinnaś/powinieneś…

 

 

 

 

 

Znaczenie:

• Sugestia, rada: Powinieneś pić 2 litry wody dziennie.

• Obowiązek: Dzieci powinny chodzić do szkoły.

• Oczekiwanie: Julka powinna sama ułożyć menu dla swoich gości, jest już duża.

 

Gramatyka:

W przypadku czasownika powinien czas można wyrazić zarówno za pomocą:

• wyrazów typowych dla wszystkich czasów, np. czas przeszły – 10 lat temu, czas teraźniejszy – dzisiaj, czas przyszły – jutro.

• konkretnej struktury (tylko w czasie przeszłym).

 

Po czasowniku powinien występuje bezokolicznik:

Powinnam przeczytać ten komiks.

 

Jeśli nie chcesz mówić o konkretnej osobie, ale o czymś ogólnym, używaj formy powinno się:

O której powinno się rozpocząć przyjęcie sylwestrowe?

(To oznacza, że nie pytamy, o której Julka ma rozpocząć przyjęcie albo o której ty masz to zrobić,

ale ogólnie, o której większość ludzi zaczyna taką imprezę).

 

Przykłady:

III. Porozmawiaj z koleżanką/kolegą.

1. Co to znaczy „sylwester”?
2. Jakie znasz tradycje sylwestrowe lub noworoczne?
3. Czy w twoim kraju robi się coś specjalnego 31 grudnia?
4. Jak zwykle wygląda wieczór sylwestrowy w twoim domu?
5. Czy ostatni dzień roku różni się czymś od pozostałych dni? Czym?
6. Czy w twoim domu przygotowuje się specjalne potrawy na ten wieczór? Jakie?
7. Czy w twoim domu należy się jakoś specjalnie ubrać na ten wieczór? Jak?
8. Czy wiesz, jak ludzie świętują nadejście Nowego Roku w Polsce? Opowiedz o tym.
9. Czy świętowanie sylwestra jest dla ciebie ważne? Dlaczego?
10. Jakie emocje towarzyszą ci w oczekiwaniu na Nowy Rok?

Ćwiczenia 14.II. Poznaj tradycje noworoczne z różnych krajów i zamień zdania zgodnie z przykładem.

Z okazji nadejścia nowego roku...

0. w RPA (Republice Południowej Afryki) wyrzuca się stare urządzenia. Dzięki temu wchodzi się w nowy rok bez żadnych niepotrzebnych obciążeń.

W RPA powinno się wyrzucać stare urządzenia.

1. w Kolumbii przez cały dzień nosi się puste walizki. Ta praktyka ma zapewnić wiele podróży w nadchodzącym roku.

......................................................................................................................................................................

2. w Danii rozbija się stare talerze pod drzwiami bliskich osób. Takie działanie ma im przynieść szczęście.

......................................................................................................................................................................

3. w Hiszpanii o północy zjada się 12 winogron. Każde z nich oznacza pomyślność na każdy miesiąc nadchodzącego roku.

......................................................................................................................................................................

4. w Finlandii, podobnie jak w niektórych niemieckich landach, leje się stopioną cynę do pojemnika z wodą. Kształt, jaki przybierze metal, jest przepowiednią na najbliższy rok.

......................................................................................................................................................................

5. w Szkocji organizuje się parady z pochodniami. Symbolizują one słońce, które oczyszcza nadchodzący rok.

......................................................................................................................................................................

6. na Filipinach rodziny gromadzą na stole okrągłe owoce. Ich kształt symbolizuje monety, a więc bogactwo.

......................................................................................................................................................................

7. w Brazylii ubiera się na biało. Ten kolor przyniesie szczęście na cały przyszły rok.

......................................................................................................................................................................

8. w Turcji zakłada się czerwoną bieliznę. Ten kolor symbolizuje szczęście.

......................................................................................................................................................................

9. w Niemczech daje się bliskim prezenty w postaci małych talizmanów. Maleńka czterolistna koniczynka, kominiarz, grzybek czy świnka przynoszą szczęście.

......................................................................................................................................................................

10. w Polsce nie ma sensu ani się kłócić, ani złościć, bo nikt nie chce spędzić w takim nastroju kolejnych 365 dni.

......................................................................................................................................................................

IV. Dopasuj rady do problemów. Powiedz, który numer pasuje do danej litery.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Ćwiczenia 14.III. Uzupełnij tabelkę.

Ćwiczenia 14.IV. Uzupełnij zdania czasowniki.

0. (ja, dziewczyna) Powinnam uprawiać sport kilka razy w tygodniu.

1. (wy, chłopcy) spędzać mniej czasu z telefonem w ręku.

2. Dzieci (one) nie pić słodkich napojów.

3. Dorośli (oni) chodzić do kina ze swoimi dziećmi.

4. Julia (ona) przygotować zdrowsze dania na swoje przyjęcie.

5. Bazyl (on) wyprowadzać Bartka? Czy to Bartek (on) wyprowadzać Bazyla?

6. Chłopcy (wy), pomagać swoim koleżankom.

7. Dziewczynki (wy), pomagać swoim kolegom.

8. (my, chłopcy i dziewczyny) słuchać naszego nauczyciela.

9. Zosiu, na moim przyjęciu sylwestrowym (my, dziewczyny) wyglądać prześlicznie.

10. Od Nowego Roku (ja, chłopak) prowadzić zdrowy styl życia.

Ćwiczenia 14.V. Dokończ zdania według własnego pomysłu. Czasownik powinien wstaw w formie wskazanej w nawiasach.

1. Jeśli chcesz być szczęśliwy, (ty, chłopak) ....................

2. Zawsze mówię moim koleżankom, że one ....................

3. Jeśli chcesz dobrze mówić po polsku, (ty, dziewczyna) ....................

4. Jeśli chcecie dobrze tańczyć, (wy, chłopcy) ....................

5. Kiedy jest zimno, (wy, dziewczyny) ....................

6. Jeśli naprawdę kochamy przyrodę, to (my, chłopcy+dziewczyny) ....................

7. Jeśli chcesz, żeby cały nowy rok był dla ciebie dobry, to (ty, chłopak) ....................

8. Kiedy dostaniecie złą ocenę, (wy, dzieci) ....................

9. Jeśli dzieci chcą sprawić przyjemność babci, to (one) ....................

10. Co (ja) .................... zrobić, żeby cię rozweselić?

V. Przyjrzyj się piramidzie zdrowego stylu życia i przedyskutuj z koleżankami i kolegami, czy stosujecie się do jej zaleceń. Czego powinniście robić mniej, a czego więcej?

Piramida zdrowego stylu życia dzieci i młodzieży. Obrazek przedstawia zalecenia Instytutu Żywności i Żywienia. Uwaga, produkty i aktywności znajdujące się na samym dole powinny być jedzone/wykonywane jak najczęściej, a te na samej górze jak najrzadziej.

Reguły zdrowego stylu życia na podstawie piramidy:

1. Należy jeść 5 posiłków w regularnych odstępach.

2. Trzeba często pić wodę.

3. Pamiętaj o myciu zębów po jedzeniu.

4. Trzeba jeść jak najwięcej różnych (także o różnych kolorach) warzyw i owoców.

5. Należy jeść produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste (np. chleb z mąki razowej, kaszę gryczaną, jęczmienną, ryż brązowy, płatki owsiane, żytnie). Uważaj jednak na płatki, do których dodawany jest cukier.

6. Należy pić dużo mleka (albo jogurtu naturalnego, kefiru). Co najmniej 3–4 szklanki dziennie.

7. Jedz chude mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych (np. fasolę, groszek, soczewicę, bób).

8. Wybieraj tłuszcze roślinne (np. oliwę z oliwek) zamiast zwierzęcych (np. masła).

9. Staraj się w ogóle nie pić słodkich napojów.

10. Staraj się nie jeść słodyczy (zamiast nich jedz owoce i orzechy).

11. Nie sól potraw, nie jedz ani słonych przekąsek, ani fast foodów. Zamiast soli używaj przypraw ziołowych.

12. Bądź codziennie aktywna/aktywny fizycznie co najmniej przez godzinę.

13. Staraj się zrezygnować z oglądania telewizji, korzystania z komputera i innych urządzeń elektronicznych. Jeśli nie możesz bez nich żyć, nigdy nie korzystaj z takiego sprzętu dłużej niż w sumie przez 2 godziny dziennie.

14. Jeśli masz mniej niż 12 lat, śpij 10 godzin na dobę. W czasie snu odpoczywa twoje ciało, a twój mózg się regeneruje.

15. Kontroluj swój wzrost i swoją wagę.

 

Ćwiczenie 14.VI. Zamień rozkazy na sugestie zgodnie z przykładem.

0. Jedz 5 posiłków dziennie.

Powinieneś/Powinnaś jeść 5 posiłków dziennie.

1. Pij często wodę. ..........

2. Pamiętaj o myciu zębów. ..........

3. Jedz dużo warzyw i owoców. ..........

4. Wybieraj tłuszcze roślinne. ..........

5. Unikaj słodyczy. ..........

6. Nie sól potraw. ..........

7. Bądź aktywna/aktywny fizycznie. ..........

8. Zrezygnuj z oglądania telewizji. ..........

9. Śpij 10 godzin na dobę. ..........

10. Kontroluj wzrost i wagę. ..........

VI. Nowy Rok czy nowy rok?

Pisownia Nowy Rok wielkimi literami oznacza święto obchodzone pierwszego stycznia. Kiedy piszemy nowy rok małymi literami, mówimy o całym kolejnym roku, a więc o 365 (lub 366) dniach rozpoczynających się 1 stycznia.

Niemniej często, kiedy piszemy życzenia noworoczne, kierujemy się względami emocjonalnymi i życzymy pomyślności w Nowym Roku, mając na myśli nie tylko pierwszy dzień nowego roku, ale 12 kolejnych miesięcy.

 

Zdecyduj, w którym zdaniu mówimy o 1 stycznia, a w którym o 12 kolejnych miesiącach.

1. W nowym roku planuję chodzić na basen 2 razy w tygodniu.
2. W Nowy Rok zjemy uroczysty obiad.