Drogie Nauczycielki, Drodzy Nauczyciele!

Oddajemy w Państwa ręce książkę i zeszyt ćwiczeń Z innej bajki 2, a więc komplet materiałów do nauki języka polskiego dla dzieci w Niemczech. Treści zawarte w obu książkach zostały także zamieszczone na platformie zinnejbajki.wid.org.pl. Doświadczenia pandemiczne pokazały nam, jak ważny jest dostęp do materiałów edukacyjnych także w takiej wersji. Poniżej przedstawiamy Państwu najważniejsze założenia, które przyjęły Autorki tego opracowania.

• Wiek odbiorcy: Książka przeznaczona jest dla dzieci uczących się języka polskiego w Niemczech od dziewiątego roku życia. Oznacza to, że pracować z nią mogą z powodzeniem także starsze dzieci i młodzież, w tym grupy mieszane, w których uczniowie są w różnym wieku.
• Język odbiorcy: Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci, dla których język polski jest językiem odziedziczonym. Jest on tutaj rozumiany jako drugi język ojczysty, a więc język rodziców/dziadków, który dzieci dziedziczą, tzn. przyswajają naturalnie od wczesnego dzieciństwa przez kontakt z rodziną. Z czasem bywa wypierany przez język kraju zamieszkania. Używany jest głównie w sferze prywatnej, a więc edukacja dziecka nie odbywa się w tym języku.
• Poziom zaawansowania językowego: Zważywszy na fakt, że podręcznik i zeszyt ćwiczeń są kontynuacją pierwszej części opracowania Z innej bajki, zakładamy, że wyjściowy poziom zaawansowania językowego Odbiorcy to A2 (według klasyfikacji ESOKJ). Jeśli jednak Państwa Uczennice i Uczniowie nie uczyli się wcześniej języka polskiego np. w szkole sobotniej, ale ich kompetencja językowa, dzięki rozmowom z rodzicami/dziadkami, jest wystarczająca, czyli posługują się dość swobodnie polszczyzną, mogą rozpocząć naukę systemową właśnie z naszą propozycją. Poziomem docelowym, a więc takim, jaki powinni osiągnąć uczący się z materiałami Z innej bajki 2, jest B1.
• Certyfikat z języka polskiego jako obcego: Wielu uczących się w obecnych czasach chce mieć potwierdzenie, że ich wysiłki przyniosły określone rezultaty. Takim sprawdzianem kompetencji językowej jest państwowy egzamin certyfikatowy z języka polskiego jako obcego. Posiada on specyficzną strukturę wypełnioną konkretnymi typami zadań. Bardzo często zdarza się, że zdający mają problemy ze zdaniem takiego egzaminu, nie dlatego że ich poziom zaawansowania językowego jest zbyt niski, ale z powodu nieznajomości formy egzaminu. W naszych materiałach wszystkie powtórzenia zawierają niemalże identyczne typy zadań jak te, które występują na egzaminie certyfikatowym z języka polskiego jako obcego dla dzieci i młodzieży na poziomie B1. Jesteśmy przekonane, że powtarzanie materiału w taki sposób, a więc przez wykonywanie konkretnych typów zadań, przygotuje doskonale wszystkich chętnych do zdawania takiego egzaminu.
• Treści programowe: Za zasadnicze dokumenty wyznaczające zakres podejmowanych zagadnień przyjęłyśmy: podstawę programową MEiN (a więc dokument opisujący program nauczania dla dzieci uczących się polskiego jako języka ojczystego), jak i Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2 (które są przeznaczone dla uczących się języka polskiego jako obcego). Połączenie wytycznych z obu dokumentów stało się dla nas podstawą programową dla dzieci uczących się języka polskiego jako odziedziczonego.
• Fabularyzacja treści: Dzięki zastosowaniu metodyki nauczania języka polskiego jako odziedziczonego możemy przyspieszyć proces nauczania, dać dzieciom poczucie, że znają już wiele słów, dzięki czemu czują się i ekspertami, i łatwiej jest nam przedstawić im ciekawą historię książkowych bohaterów – kolejne przygody szóstki przyjaciół. Nasi bohaterowie są bilingwalni z domu. Dzieci poznają więc niejako dwa światy, które w ich głowach wydarzają się równocześnie. Wychodzimy z założenia, że takie zderzanie ze sobą dwóch kultur jest i dobrym, i bezpiecznym zabiegiem poznawczym. Bezpiecznym, dlatego że nasi młodzi bohaterowie identyfikują się z obydwoma kręgami kulturowymi, a więc w ciekawy sposób porównują to, co „swoje” z tym, co również „swoje”. Zastosowałyśmy taki zabieg, ponieważ wiemy, jak ważna dla młodego odbiorcy jest możliwość identyfikacji z książkowym bohaterem.
• Czas pracy z podręcznikiem: Podręcznik składa się z 36 modułów, w tym z regularnych powtórzeń. Każdy z tych rozdziałów zawiera wiele odniesień do zadań zawartych w Zeszycie ćwiczeń. Połączenie obu książek stanowi bogaty materiał edukacyjny. Oznacza to, że nauczyciel musi podejmować decyzję, czy wykorzysta wszystkie zaproponowane przez nas zadania, czy też ze względu na ograniczony czas pracy z uczniami będzie musiał zrezygnować z niektórych z nich. Każdy z modułów z pewnością wystarczy na 90-120 minut pracy, a przy wykonywaniu wszystkich zadań nawet na kilka spotkań. Podręcznik zapewnia materiały dydaktyczne na zajęcia trwające w cyklu dłuższym niż rok.
• Język i tematyka podręcznika: Tematyka i leksyka poszczególnych modułów jest dostosowana do wieku i zainteresowań uczniów szkoły podstawowej i jest dobrana tak, by umożliwić uczącym się nawiązywanie kontaktu w języku polskim z rówieśnikami – tu kładziemy akcent na formy nieoficjalne, w tym gwarę młodzieżową, stawianie pytań, udzielanie na nie odpowiedzi, podstawowe akty mowy i użytkowe gatunki tekstów. Prezentujemy także strategie nawiązania kontaktu z osobami o wyższym statusie – tu kładziemy akcent na użycie form oficjalnych i grzeczność językową. Koncentrujemy się także na opisie siebie i swoich działań w zróżnicowanym środowisku społecznym. W podręczniku uwzględniono kalendarz polski, znajdą więc w nim Państwo lekcje świąteczne, okolicznościowe i opisujące wydarzenia z roku szkolnego.
• Stałe elementy w Zeszycie ćwiczeń: Prawie w każdym module (poza pierwszym) na początku znajduje się segment Twoje pisarskie supermoce, a w Kluczu do podręcznika i zeszytu ćwiczeń na początku każdego rozdziału zamieściłyśmy tekst dyktanda, sprawdzającego opanowanie zasad pisowni wyrazów z poprzedniej lekcji. Dzieci powinny wpisywać go do Zeszytu ćwiczeń w miejscu oznaczonym hasłem Twoje pisarskie supermoce. Dzięki takiemu zabiegowi dzieci łatwo zauważą rozwój swoich pisarskich umiejętności, co będzie dla nich doskonałą motywacją do dalszej nauki. Dyktando nie musi być dyktowane w całości, może zostać napisane w dowolnym momencie zajęć. Bardzo ważne jest, by podkreślać to, co było napisane poprawnie i nie szczędzić uczniom pochwał, a następnie wspomnieć o fragmentach/ wyrazach wymagających poprawy. Nigdy nie należy stosować odwrotnej strategii, a więc nie wolno korygować błędów w pierwszej kolejności, a dopiero potem wspomnieć o wyrazach napisanych poprawnie.
• Praca z uczniami na różnych poziomach zaawansowania językowego: Zdajemy sobie sprawę, że niekiedy Państwa grupy tworzą uczniowie i w różnym wieku, i znający polszczyznę nie na tym samym poziomie. W takich sytuacjach zalecamy modyfikowanie zadań tak, by osoby lepiej znające język polski występowały w roli eksperta. Mogą one np. czytać tekst dyktanda dla reszty uczniów. Podczas rozwiązywania klasycznych ćwiczeń takie osoby powinny być „konsultantami”, którzy zatwierdzają odpowiedzi podane przez dzieci mniej zaawansowane w znajomości polszczyzny itd.
• Chwalmy, chwalmy i jeszcze raz chwalmy! Pochwały to bardzo ważny element wzmacniający motywację w dydaktyce. Nie zapominajmy o tym. Do tego po polsku: bawmy się, organizujmy konkursy, twórzmy projekty, śpiewajmy, gotujmy, malujmy, świętujmy, wykorzystujmy atrakcyjne materiały i aplikacje… nie tylko dlatego, że uczymy w XXI wieku, nie tylko dlatego, żeby nasza praca była dla nas pasją, ale przede wszystkim dlatego, żeby zarówno dzieci, jaki i Państwo wstający w sobotę rano, czuli, że czeka je wielka przygoda, że będzie się działo. Za kilka, kilkanaście lat ci młodzi adepci polszczyzny podziękują Państwu za to, że dzięki Wam chciało im się wstawać, że dzięki Wam, mają w rękach doskonałe narzędzie do kontaktu z przodkami, narzędzie biznesowe, narzędzie do własnego dwujęzycznego i dwukulturowego wnętrza.

Takich podziękowań, owocnej pracy, wielu sukcesów i wzruszeń w imieniu własnym i reszty Zespołu Autorskiego podręcznika Z innej bajki 2 – Joanny Prędoty, Marty Skury i Aleksandry Święckiej – Państwu życzę

Anna Rabczuk