MODUŁ 27: (NIE)WIDZIALNA RĘKA DZIAŁA!.

DZIŚ POWTÓRZYSZ:

  • tworzenie form dopełniacza liczby pojedynczej.

DZIŚ NAUCZYSZ SIĘ:

  • tworzyć zdania z negacją,

  • wyrażać obawę, smutek, żal i potrzebę,

  • jak pisać ogłoszenie.

NOWE SŁOWA I FRAZY

amory, coś komuś w głowie, filia, forsa, komuś amory w głowie, mazać się, nadzór, niewidzialna, odmówić, pilnować/popilnować, pomysł, poważne podejście, przywłaszczyć, reportaż, rozklejać, rozwieszać, uczciwy, widzialna, wspólnik, wstydzić się, wymagać, zaangażowanie, zabraknąć, żałować

I. Przeczytaj dialog i zdecyduj: tak, czy nie?

Jest przerwa. Zosia rozkleja plakaty na korytarzu.
Bartek: Zosiu, co robisz? Co tam masz?
Zosia: Rozwieszam ogłoszenia. Potrzebuję reklamy dla swojego pomysłu.
Bartek: Jakiego znowu pomysłu?
Zosia: Zakładam filię „Widzialnej ręki” w naszej szkole.
Bartek: „Widzialna ręka”? Co to jest?
Zosia: Ostatnio, kiedy jechałam z mamą samochodem i stałyśmy w korku, słuchałyśmy audycji radiowej po polsku. I tam był reportaż o „Widzialnej ręce”. W marcu 2020 r., kiedy rozpoczęła się epidemia koronawirusa, pewien pan założył w mediach społecznościowych grupę „Widzialna ręka”. Najpierw tylko dla swoich przyjaciół na wypadek, gdyby komuś zabrakło jedzenia i trzeba było mu zrobić zakupy albo gdyby ktoś potrzebował wsparcia lub przyjaznej rozmowy. Bardzo szybko grupa się rozrosła i zaczęły powstawać nowe, nawet w innych krajach. Pomyślałam, że my też potrzebujemy takiej inicjatywy, ale ponieważ ani ja, ani Kacper nie możemy używać Facebooka ani Instagrama bez nadzoru rodziców, postanowiłam użyć papieru, długopisu, mazaków i napisać ogłoszenia. Popilnujesz mojego plecaka? Pójdę powiesić plakat na drugim korytarzu. Bartek: Oczywiście. A może potrzebujesz dobrego wspólnika? Uważam, że twój pomysł jest świetny i chciałbym ci pomóc.
Zosia: Byłoby super! Dzięki.
Bartek: Uważam też, że powinnaś powiedzieć o swoim pomyśle całej klasie i panu Twardowskiemu. Na pewno wszyscy będą chcieli się zaangażować.
Zosia: Trochę boję się reakcji Kacpra. Na pewno będzie się śmiał.
Bartek: Zosiu, nie wolno się wstydzić pomagania innym. Nawet jeśli Kacper będzie sobie robić żarty z całego projektu, to na pewno się zaangażuje, kiedy zobaczy, że Sara jest za.
Zosia: Może masz rację. Im więcej nas będzie, tym lepiej, ale od razu poinformuję wszystkich, że wymagam zaangażowania i poważnego podejścia, żeby później nikt nie żałował zostania naszym wolontariuszem.

Zosia chce stworzyć nowe kółko zainteresowań.
Zosia dowiedziała się o „Widzialnej ręce” z telewizji.
Bartek chce się zaangażować w stworzenie tej grupy.
Bartek mówi, że Zosia powinna utrzymać swój pomysł w tajemnicy.
Zosia martwi się, że Kacper źle zareaguje na jej pomysł.
II. Porozmawiaj z koleżankami/kolegami w grupie na poniższe tematy:
  • Co myślicie o pomyśle Zosi? Jakie ma zalety? Jakie ma wady?

  • Czy taka grupa mogłaby działać w waszej szkole/dzielnicy/waszym mieście?

  • Kto może potrzebować pomocy „Widzialnej ręki”? Jakiego rodzaju pomoc może zaoferować taka grupa?

II. Zaprojektuj plakat, który będzie zachęcać do przystąpienia do „Widzialnej ręki”.
IV. Przeczytaj dialog z ćwiczenia I jeszcze raz, znajdź w nim i wypisz wszystkie formy, które odpowiadają na pytania kogo? czego?
Ćwiczenia 27.I. Przeczytaj jeszcze raz tekst z podręcznika, znajdź przykłady i wpisz je w odpowiednie miejsca w tabelce.

Dopełniacz liczby pojedynczej (kogo? czego?)

r. żeński r. żeński r. nijaki r. męski żywotny r. męski nieżywotny r. męski nieżywotny
-ej -y -ej -i -ego -a -ego -a -ego -a -ego -u

,
,
,

,
,
,

,
,
,
,
,
,

,
,

,
,

,

,
,
,
,
.

V. Spójrz na tabelkę poniżej i tę uzupełnioną w Zeszycie ćwiczeń. Jeśli potrzebujesz przypomnieć sobie niektóre wiadomości, zajrzyj do pierwszej części podręcznika Z innej bajki, do modułu numer 13.

Zastanów się, a następnie odpowiedz na pytania:

  1. Jakie końcówki w dopełniaczu liczby mnogiej mają przymiotniki, a jakie rzeczowniki?

  2. W jakich sytuacjach rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -y, a kiedy -i?

  3. Jakie końcówki się powtarzają i w jakich sytuacjach?

  4. Kiedy rzeczowniki nieżywotne mają w rodzaju męskim -a, a kiedy -u?

 

Zwróć uwagę na rodzaj męski. Możemy go podzielić na dwie kategorie:

męski żywotny – te rzeczowniki zawsze mają końcówkę -a, np. Pilnuję młodszego brata. / Zazdroszczę ci takiego mądrego psa

męski nieżywotny  – rzeczowniki mogą mieć końcówkę -a lub -u. Niestety, nie mamy tu sztywnych reguł, które pomagałyby nam wybrać odpowiednią końcówkę, ponieważ decyduje o tym „zwyczaj językowy”, czyli po prostu „bo tak się mówi”. Czasem jednak w wyborze pomaga nam znacze- nie wyrazu, to znaczy, że zwykle pewne grupy znaczeniowe otrzymują-a, a niektóre -u. Spójrz na tabelkę.

 

Ćwiczenia 27.II. Uzupełnij zdania poprawnymi formami wyrazów w nawiasach.

0. Pies pilnuje (nasz dom) naszego domu.

1. Wszyscy uczymy się (język polski) .

2. Bartek, zazdroszczę ci (taki mądry pies) , jakim jest Bazyl.

3. Aleks musi pilnować (młodsza siostra) .

4. Mamo, potrzebuję (nowy zeszyt) . Stary już się skończył.

5. Kacper twierdzi, że ciągle brakuje mu (wolny czas) .

6. Szkoła szuka (nowa nauczycielka) . pierwszej klasy.

7. Aleks, próbowałeś kiedyś (kuchnia chińska) ?

8. O nie! Zapomniałam (zeszyt) i (książka) do polskiego.

9. W szkole wymaga się od uczniów (punktualność) .

10. Zazdroszczę sąsiadowi (sportowe auto) . Też chciałbym takie mieć.

Ćwiczenia 27.III. Zdecyduj: a czy u? Wpisz poprawną końcówkę.

0. Nie ma takiego numeru.

1. Mama zawsze pije kawę bez cukr.

2. Moje urodziny są 14 październik.

3. Sara nie ma młodszego brat.

4. Nie lubię hałas.

5. Czy zdążymy wsiąść do pociąg?

6. Jesz pizzę bez noż i widelc?

7. Jak możesz jeździć bez bilet?

8. Mama nie pozwala mi używać Facebook.

9. Zazdroszczę ci nowego telefon.

10. Nie znasz swojego nowego sąsiad?

VI. Posłuchaj dialogu i odpowiedz na pytania.

Julka: Zosiu! Co się stało? Dlaczego płaczesz?
Zosia: Nigdzie nie ma mojego zielonego portfela.
Kacper: Zośka, przestań się mazać, przecież i tak nigdy nic w nim nie miałaś. To tylko stara portmonetka.
Zosia: A właśnie, że miałam! Budżet „Widzialnej ręki”, zebrałam już 100 euro na karmę dla psów w schronisku.
Kacper: Ojej! Nic o tym nie wiedziałem. Może ktoś go znalazł i odda do szkolnego biura rzeczy znalezionych?
Zosia: Kacper, zwariowałeś! Nawet jeśli ktoś go znalazł, to na pewno nikt nie odda. Tam były pieniądze.
Julka: Nie martw się, wszyscy pomożemy ci szukać. Poza tym żadna uczciwa osoba nie przywłaszczy sobie pieniędzy znalezionych w szkole.
Kacper: Ja przebiegnę jeszcze raz cały teren szkoły i sprawdzę korytarze. Poproście Bartka, żeby może spowolnił albo cofnął trochę czas. I jeszcze Sara. Ona jest taka dobra, na pewno też pomoże szukać.
Julka: Kacper, no naprawdę, teraz ci amory w głowie? Kiedy twoja własna siostra tak się zamartwia?
Kacper: Dobrze, już dobrze, nic już nie mówię. Idę, bo przecież coś musimy zrobić, żeby jej pomóc. Teraz ona potrzebuje „Widzialnej ręki”, żeby znaleźć niewidzialną forsę...

1. Co się wydarzyło?

2. Kto i jak chce pomóc Zosi?

3. Co ty zrobiłabyś/zrobiłbyś w takiej sytuacji?

VII. Przeczytajcie dialog z podziałem na role. Zwróćcie uwagę na wyróżnione fragmen- ty. Co możecie o nich powiedzieć? Jak myślicie, na czym polega ich budowa?

Julka: Zosiu! Co się stało? Dlaczego płaczesz? 
Zosia: Nigdzie nie ma mojego zielonego portfela.
Kacper: Zośka, przestań się mazać, przecież i tak nigdy nic w nim nie miałaś. To tylko stara portmonetka.
Zosia: A właśnie, że miałam! Budżet „Widzialnej ręki”, zebrałam już 100 euro na karmę dla psów w schronisku.
Kacper: Ojej! Nic o tym nie wiedziałem. Może ktoś go znalazł i odda do szkolnego biura rzeczy znalezionych?
Zosia: Kacper, zwariowałeś! Nawet jeśli ktoś go znalazł, to na pewno nikt mi nic nie odda. Tam były pieniądze.
Julka: Nie martw się, wszyscy pomożemy ci szukać. Poza tym żadna uczciwa osoba nie przywłaszczy sobie pieniędzy znalezionych w szkole.
Kacper: Ja przebiegnę jeszcze raz cały teren szkoły i sprawdzę korytarze. Poproście Bartka, żeby może spowolnił albo cofnął trochę czas. I jeszcze Sara. Ona jest taka dobra, na pewno nie odmówi nam pomocy.
Julka: Kacper, no naprawdę, teraz ci amory w głowie? Kiedy twoja własna siostra tak się zamartwia?
Kacper: Dobrze, już dobrze, nic już nie mówię. Idę, bo przecież coś musimy zrobić, żeby jej pomóc. Teraz ona potrzebuje „Widzialnej ręki”, żeby znaleźć niewidzialną forsę...

 

Co musisz wiedzieć o negacji w języku polskim?

1. W języku polskim, inaczej niż w niemieckim, słowo „nie”zawsze musi stać przyc zasowniku: Nie znam tej gry. Nie mamy pieniędzy. Julka nie lubi brokułów.

2. Słowo „nie” zmienia biernik (kogo? co?) na dopełniacz (kogo? czego?): Znam tę grę (biernik) → Nie znam tej gry (dopełniacz).

3. Istnieje negacja podwójna:
Nic już nie mówię. Nie mówimy: Nic już mówię.
Żadna osoba sobie tego nie przywłaszczy. Nie mówimy: Żadna osoba sobie to przywłaszczy. Nigdzie nie ma mojego portfela. Nie mówimy: Nigdzie jest mój portfel.

4. Możliwa jest negacja wielokrotna, to znaczy, że możemy zamienić praktycznie każdy element w zdaniu na negatywny, używając odpowiedniego zaimka przeczącego. Brzmi trochę skomplikowanie, ale tak naprawdę to może być niezła zabawa – jak układanie puzzli. Spójrz na tabelkę.


Forsa to bardzo nieformalne, wręcz slangowe określenie pieniędzy. Nie możesz użyć tego wyrazu w formalnej lub eleganckiej rozmowie.

*„WSZYSCY” OZNACZA LICZBĘ MNOGĄ! 
Przykład: Wszyscy już przyszli.
Jednak słowo NIKT, które neguje słowo WSZYSCY, występuje w LICZBIE POJEDYNCZEJ, trzeba zatem pamiętać, aby zmienić również formę czasownika: Wszyscy już przyszli → Nikt jeszcze nie przyszedł.

 

Ćwiczenie 27.IV. Uzupełnij tabele odmian.
Zaimek pytajny/ zaimek nieokreślony
Zaimek przeczący
kto? / ktoś
co? / coś
nic
jaki? / jakiś
żaden
który? / któryś
kiedy? / kiedyś
nigdy
gdzie? / gdzieś

 

Mianownik Kto(ś) Nikt  Co(ś) Nic
Dopełniacz niczego
Celownik komu(ś)
Biernik nikogo
Nadrzędnik z czym(ś)
Miejscownik
Ćwiczenia 27.V. Uzupełnij zdania formami zaimków nikt i nic.

0. Nie chcę teraz nikogo widzieć ani nic robić. 

1. (Nikt) nie widzę.

2. Z (nikt) nie rozmawiam.

3. (Nikt) nie ufam.

4. O (nikt) teraz nie myślę.

5. Na (nikt) nie czekam! Pójdę sama!

6. Na (nic) nie czekam.

7. Nigdy z (nic) nie mam problemów.

8. Nie myślę o (nic) .

9. Nie lubię (nic) , co jest gorzkie.

10. Jestem już stara i nie buntuję się przeciwko (nic) .

Ćwiczenia 27.VI. Przekształć zdania tak, aby wystąpiła w nich negacja.

0. Miałem kiedyś psa. → Nie miałem nigdy psa/ Nigdy nie miałem psa.

1. Julka lubi gorzką czekoladę. →

2. Zawsze chodził tam z Sarą. →

3. Wszyscy kupili jej prezent. →

4. Aleks zrobił jedzenie dla wszystkich. →

5. Kacper poszedł gdzieś z Sarą. →

VIII. Odpowiedz na pytania negatywnie. Poproś koleżankę/kolegę, aby zapisała/ zapisał to, co powiedziałaś/powiedziałeś, a następnie zamieńcie się rolami.

0. Czy gdzieś kiedyś śpiewałaś/śpiewałeś publicznie jakąś piosenkę? Nie, nigdzie nigdy nie śpiewałam/śpiewałem publicznie żadnej piosenki.

1. Czy widziałaś/widziałeś gdzieś kiedyś jakiś latający talerz? 

2. Czy rozmawiałaś/rozmawiałeś gdzieś kiedyś z tygrysem?

3. Czy latałaś/latałeś z kimś kiedyś balonem?

4. Czy spotkałaś/spotkałeś gdzieś kiedyś czarnoksiężnika?

5. Czy wierzyłaś/wierzyłeś kiedyś w duchy?

6. Czy znalazłaś/znalazłeś gdzieś jakiś cenny skarb?

IX. Przeczytaj zdania, a następnie zdecyduj, co wyrażają: obawę (O), smutek (S), żal (Ż), czy potrzebę (P)?

Ćwiczenie 27.VII. Uzupełnij tabelkę wyrażeniami z ramki.

Boję się, że..., Chyba to się nie uda., Jest mi przykro, ponieważ..., Jest nam potrzebny..., Musi- my..., Obawiam się, że..., Potrzeba..., Potrzebuję..., Smutno mi, że..., Szkoda, że..., Żałuję, ale...,

 

Potrzeba Smutek Żal Obawa

Potrzebuję...






X. Na kartce papieru zapiszcie numery od 1 do 10 i wytnijcie je. Następnie włóżcie je do kapelusza lub pudełka. Każda osoba losuje karteczkę z numerkiem, a potem odgrywa rolę o tym numerze.

XI. Pomóż Zosi i napisz dwa ogłoszenia: a. o poszukiwaniu wolontariuszy do „Widzialnej ręki”, b. o zgubieniu zielonego portfela.

a. o poszukiwaniu wolontariuszy do „Widzialnej ręki”, 

b. o zgubieniu zielonego portfela.