Z innej bajki

MODUŁ 32: WOLNO MI BĘDZIE.

DZIŚ NAUCZYSZ SIĘ:

jak używać form wolno, trzeba, można w czasie przeszłym i przyszłym,
jak wyrażać zakazy i nakazy,
słownictwa związanego z sytuacjami zagrożenia zdrowia lub życia,
odmiany wszystkich zaimków osobowych (zestawienie).

DZIŚ DOWIESZ SIĘ:

jakie zakazy obowiązują w niektórych krajach,
jak postępować w razie niebezpieczeństwa.

NOWE SŁOWA I FRAZY

atak, dokładka, dystans, ciekawostki kulturowe, kara, mandat, nakaz, narzekać, pandemia, pilnować, powódź, pożar, robić coś do woli, przekonać się na własne oczy, przesadzać, przyznawać się, rozpalać ognisko, straż pożarna, susza, święta prawda, woda gruntowa, woda ze studni, zagrożenie, zakaz, zatłoczony

I. Przeczytaj dialog.

Bartek: W końcu weekend! Pogramy dziś na konsoli?

Kacper: Nic z tego. Mam karę. Nie wolno mi grać przez następny tydzień.

Bartek: Co? Tydzień bez konsoli? Dlaczego?
Kacper: Rodzice dowiedzieli się, że grałem w czwartek prawie całą noc.
Bartek: Od kogo się dowiedzieli? Zośka cię wydała?
Kacper: Nie, po prostu zauważyli następnego dnia, że zasypiam przy śniadaniu. Musiałem się przyznać.
Bartek: Czy wolno było ci nie iść do szkoły w piątek?
Kacper: Oczywiście, że nie. Musiałem wytrzymać sześć godzin w szkole, a potem jeszcze pomóc rodzicom w sklepie. Rodzice na każde próby narzekania mówili: „Trzeba było iść spać wcześniej!”. O, Aleks idzie!
Aleks: Cześć! Co tam?
Bartek: Kacper ma karę. Zero gier dzisiaj.

Aleks: Zakazy, nakazy, kary... Wiem, coś o tym. Mnie nie wolno jeść nic dobrego: żadnych ciastek, pączków, batonów. Za to muszę pilnować Inki, odrabiać lekcje i sprzątać swój pokój.
Kacper: Nie wiem, dlaczego dorośli są tacy. Sami mogą robić wszystko: wolno im wracać późno do domu, godzinami używać tabletu i telefonu, oglądać filmy
w nocy, zapraszać gości bez pytania...
Aleks: Poza tym mogą pić i jeść do woli.
Bartek: Nie przesadzaj! My mamy i tak więcej wolności niż ludzie

w innych krajach. Czy wiesz, że na przykład w Singapurze nie
wolno żuć gumy?
Aleks: Co?!? Dlaczego nie? Nawet mnie nie zabraniają żucia gumy.
Bartek: W Singapurze za żucie gumy ludzie dostają mandaty.
W ten sposób dba się o czystość w miejscach publicznych.
Aleks: A czy słyszeliście o tym, że w Indiach i Japonii nie wolno
zostawiać resztek jedzenia na talerzu?
Bartek: Tak. Takie zachowanie uważane jest tam za niegrzeczne.
Jedzenie trzeba szanować, a nie marnować.
Aleks: Święta prawda!
Bartek: Za to w Chinach jest trochę inaczej. Pozostawienie pustego talerza po posiłku oznacza, że nadal jesteśmy głodni i czekamy na dokładkę.
Kacper: Skąd ty to wszystko wiesz? Przecież nigdy tam nie byłeś.
Bartek: Lubię czytać ciekawostki kulturowe. Gdy będę dorosły, wybiorę się w podróż dookoła świata i przekonam się na własne oczy, co wolno, a czego nie wolno robić w poszczególnych krajach. Wolno mi będzie podróżować samemu.
Kacper: A mnie wolno będzie grać na konsoli całe noce, a następnego dnia nie będę musiał iść do szkoły. Ha, ha!
Aleks: A mnie wolno będzie jeść, co chcę i kiedy chcę. Nikt niczego mi już nie zabroni.

II. Odpowiedz na pytania. Staraj się budować pełne zdania.

1. Jaką karę ma Kacper i dlaczego ją dostał?

2. Czy Kacprowi wolno było nie iść do szkoły w piątek?

3. Czego nie wolno robić Aleksowi?

4. Co, zdaniem Kacpra i Aleksa, wolno robić dorosłym?

5. Czego nie wolno robić ludziom w Singapurze?

6. Jakie zwyczaje podczas jedzenia obowiązują w Indiach, Japonii, a jakie w Chinach?

7. Co będzie Bartkowi, Kacprowi i Aleksowi wolno robić, gdy będą dorośli?

8. Czy wiesz, czego lepiej nie robić w niektórych krajach?

9. Co wolno, a czego nie wolno ci robić w szkole, w domu, na podwórku?

10. Co, twoim zdaniem, wolno robić tylko dorosłym?

III. Znajdź w dialogu przykłady zdań z wolno w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym i zapisz je w zeszycie.

Wiesz już z pierwszej części podręcznika (Z innej bajki 1, moduł 29), że czasownik wolno, podobnie jak trzeba, można, warto, łączy się z bezokolicznikiem i oznacza ogólny zakaz, np. Nie wolno jeść za dużo słodyczy. Znajdź w dialogu przykłady zdań z wolno w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym i zapisz je w zeszycie.

Zapamiętaj!

Gdy chcemy wyrazić nakazy i zakazy w odniesieniu do konkretnych osób, używamy form celownika. W czasie przeszłym dodajemy było, a w przyszłym – będzie.

IV. Przeczytaj na głos przykłady zdań z czasownikiem wolno.

Ćwiczenia 32. I. Jak myślisz, czego nie wolno robić Bazylowi? Zapisz swoje odpowiedzi zgodnie z przykładem.

Ćwiczenia 32.II Podane zdania w czasie teraźniejszym zamień na zdania w czasie przeszłym i przyszłym zgodnie z przykładem.

0. Wolno mi bawić się na zewnątrz.
(Kiedy byłem mała/y,) nie wolno mi było bawić się na zewnątrz.
(Kiedy będę dorosła/y,) wolno mi będzie bawić się na zewnątrz.

1. Przed wyjściem do szkoły trzeba zjeść śniadanie.
.........................................
.........................................

2. W sobotniej szkole można dużo się nauczyć.

.........................................
.........................................

3. Na weselu mojej cioci można jeść do woli.
.........................................
.........................................

V. Porozmawiaj z koleżanką/kolegą, co trzeba robić, a czego nie wolno robić:

1. w czasie pandemii,

2. w razie pożaru,

3. w przypadku ataku terrorystycznego,

4. w czasie suszy,

5. w czasie powodzi.

Ćwiczenia 32.III Jak należy postępować w sytuacjach zagrożenia życia? Uzupełnij tabelę podanym słownictwem zgodnie z przykładem.

zaalarmować straż pożarną, otwierać okna, oszczędzać wodę, rozpalać ogniska w pobliżu lasu, zadzwonić pod numer alarmowy, dotykać pozostawionych bez opieki paczek, często myć ręce, przebywać w zatłoczonych miejscach, wyłączyć urządzenia elektryczne z prądu, pić wody gruntowej lub ze studni

Sytuacja zagrożenia zdrowia lub życia	Trzeba	Nie wolno
pandemia	często myć ręce
pożar
atak terrorystyczny
susza
powódź

VI. Przeczytaj wyrazy z tabelki. Wybierz 10, ułóż z nimi zdania i zapisz je w zeszycie. Czy wiesz, jak nazywają się te krótkie, ale ważne słowa?

Zapamiętaj!

Krótkie wyrazy, np. ja, cię, mu, nią, nas, wami, nich, to zaimki osobowe. Zastępują one rzeczowniki.
Widzę Kacpra i Zosię.
Widzę ich.

VII. Zastanów się, dlaczego niektóre zaimki mają dwie albo trzy formy

Zastanów się, dlaczego niektóre zaimki mają dwie albo trzy formy, np. ty – cię, ciebie; on – go, jego, niego. Przeanalizuj następujące przykłady i powiedz, kiedy używamy krótkiej formy, kiedy długiej, a kiedy formy zaczynającej się od litery n-. Odpowiedź znajdziesz w kluczu.

Lubię cię.
Ciebie lubię.
Czekam na ciebie.

Lubię go.
Jego lubię.
Czekam na niego.

Ćwiczenia 32.IV. Przeczytaj dialogi z podziałem na role i wstaw odpowiednie formy zaimków osobowych zgodnie z przykładem.

1.
Bartek: Co robisz? O, widzę, że czatujesz z Sarą.

Kacper: Ja?!? Nie, nie piszę do niej (ona). Obiecałem, że pomogę (ona) odrobić zadanie z matematyki, ale (ona) nie chce mnie znać.
Bartek: Nie interesujesz się (ona)? To dlaczego tak często na (ona) patrzysz?
Kacper: Ja?!? Chyba żartujesz? Nigdy na (ona) nie patrzę.
Bartek: Przyznaj, że czasami o (ona) myślisz.
Kacper: Bartek, ja nie interesuję się dziewczynami. Z (one) nie można nawet normalnie porozmawiać. Wystarczy, że mam siostrę, która często (ja) denerwuje i (ja) dokucza.

Bartek: Sara jest akurat dość spokojna, ale (ja) osobiście wolę rozmawiać z twoją siostrą. Kacper: Koniec rozmowy o dziewczynach. Zaczynamy grę! O, idzie Aleks. Może on zagra z (my). Aleks!!! Chodź do (my)!

2.
Pan Twardowski: Na kogo czekasz, Saro? Na Kacpra?
Sara: Nie, nie czekam na niego (on). Czekam na Zosię i Julkę. Idę z (one) na spacer.
Pan Twardowski: Myślałem, że planujesz robić zadanie z matematyki z Kacprem.

Sara: Ja chciałabym się z (on) pouczyć, ale (on) nie chce uczyć się ze (ja).
Pan Twardowski: Dlaczego nie? Nie jest dla (ty) miły? A może (ty) go nie lubisz?
Sara: Nie o to chodzi. Po prostu nie ma dla (ja) czasu. Niech pan sam zobaczy! Woli grać w piłkę z Bartkiem.
Pan Twardowski: A może po prostu musisz (on) poprosić o pomoc?
Sara: Jest (ja) głupio. I trochę się wstydzę.
Pan Twardowski: A może (on) wstydzi się jeszcze bardziej niż (ty)?
Sara: Myśli pan, że Kacper się wstydzi? Nigdy o tym nie myślałam. Jest taki pewny siebie. Właściwie lubię (on) za to. Chyba ma pan rację. Zapytam (on), czy może (ja) pomóc. Kacper!!!

Ćwiczenia 32.V Kto kogo lubi? Kto kogo kocha? Ułóż zdania zgodnie z przykładem.

Kacper -> Sara
Lubi ją.
Czeka na nią.
Szuka jej.
Pomaga jej.
Interesuje się nią.
Kacper myśli o niej.

Zosia -> rodzice
Kocha .
Czeka na .
Szuka .
Pomaga .
Interesuje się .
Myśli o .

Julia -> pan Twardowski
Lubi .
Czeka na .
Szuka .
Pomaga .
Interesuje się .
Myśli o .

Aleks -> Julka i Zosia
Lubi .
Czeka na .
Szuka .
Pomaga .
Interesuje się .
Myśli o .